GIBY - Pomnik ofiar Obławy Augustowskiej

Obława Augustowska to określenie na wciąż niewyjaśnioną, największą powojenną zbrodnią komunistyczną na ziemiach polskich z lipca 1945 roku. Dokonały jej ok. 45 tysięczne oddziały Armii Sowieckiej, NKWD, wspomagane przez UB, MO i wojsko polskie. Po stronie polskiej haniebną rolę w Obławie Augustowskiej odegrali działacze komunistyczni: Maksymilian Schnepf, późniejszy dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz Mirosław Milewski - minister spraw wewnętrznych w PRL. W wyniku akcji pacyfikacyjnej na terenie ziemi augustowskiej aresztowano 7000 osób podejrzanych o wrogie nastawienie do pochodzących z nadania Stalina władz. 592 z nich nie wróciło nigdy do domu. Do dziś nie wiadomo jak zginęli i w jakich miejscach zakopano ich ciała. Całkowita liczba ofiar obławy szacowana jest na 2000 zabitych. Zbrodnia ta nazywaną jest "małym Katyniem". W końcu lat 80-tych odkryto zbiorowe mogiły we wsi Giby pod Sejnami, które wydawały się mieć związek z obławą. Po badaniach okazało się, iż są to jednak szczątki żołnierzy niemieckich, ale w 1991 r. tu właśnie postanowiono uczcić ofiary zbrodni 10-metrowym krzyżem oraz kamiennymi tablicami z wyrytymi nazwiskami 592 zaginionych osób. W 2017 r. miejsce pamięci powiększono o 640 dębowe krzyże o wysokości człowieka. W 2018 r. otwarto ścieżkę edukacyjną "Śladami ofiar Obławy Augustowskiej" z 5 przystankami, biegnącą ku granicy z Białorusią. Najnowsze ustalenia oparte na analizie zdjęć lotniczych wskazują, iż ciała pomordowanych mogą znajdować się w kilkudziesięciu miejscach na Białorusi, która odmawia współpracy w tej sprawie.