IŁŻA - Zamek średniowieczny

Zamek powstał w 1. połowie XIV wieku, przebudowany z drewnianego grodu przez biskupa krakowskiego Jana Grota. Był własnością kościelną prawie do końca XVIII wieku. W XVI stuleciu bp Padniewski nadał mu kształt bogatej renesansowej rezydencji otoczonej fortyfikacjami bastejowymi, podzielonej na zamek górny i dolny. Na zamku przebywał i tworzył m.in. Jan Kochanowski. Biskupów często odwiedzali monarchowie z dynastii Jagiellonów i Wazów. Budowlę zniszczyli Szwedzi oraz Siedmiogrodzianie podczas potopu (warownia praktycznie się nie broniła). Odbudowa rozpoczęła się w roku 1670 i trwała wiele dziesięcioleci. Nie powiodła się, bo lustracja z 1789 r. mówi iż zamek był w ruinie, wykorzystywany tylko na cele gospodarcze. Wkrótce potem mury strawił wielki pożar. W XIX wieku Austriacy urządzili w ruinach szpital wojskowy, wybuchł też kolejny pożar. Teren warowni zakupiła rodzina Lubomirskich z planami odbudowy, ale nic z tego nie wyszło i wiek później oddali oni zamek, który został uporządkowany i zabezpieczony przez warszawskie Towarzystwu opieki nad Zabytkami Przeszłości w 1911 r. W latach międzywojennych należący już do miasta zamek wykorzystywano jako plac na imprezy miejskie, w ruinach często szukał natchnienia poetyckiego Bolesław Leśmian. Po II wojnie św. przeprowadzono prace konserwacyjne, co pozwoliło na gotyckiej wieży utworzyć taras widokowy. Ponownie prace rozpoczęto w 2012  i w 2021 r. Zrekonstruowano zarys murów i pomieszczenia na zamku górnym, utworzono w nich wystawę historyczną, zainstalowano multimedia, utworzono tarasy widokowe. Zamek dolny posiada jedynie relikty murów obronnych, bastei i bastionu bramnego. Jest miejscem przeznaczonym na różne imprezy i turniej rycerski tradycyjnie odbywający się podczas długiego weekendu majowego. Zabytek jest otwarty dla turystów codziennie, część dolna bezpłatnie do godz 22, cześć górna w sezonie w godz. 10-17, dłużej w weekendy.